Trong bối cảnh an toàn giao thông đang trở thành vấn đề cấp bách, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà đã chỉ đạo Bộ Công an nghiên cứu và đề xuất hình thức xử phạt lao động công ích đối với những người vi phạm luật giao thông. Đây là một bước đi mới nhằm nâng cao ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông.
Thông tin này được nêu rõ trong Thông báo số 435 của Văn phòng Chính phủ, ban hành vào ngày 20/8, liên quan đến kết luận của Phó Thủ tướng tại cuộc họp sơ kết công tác bảo đảm trật tự an toàn giao thông trong 6 tháng đầu năm. Việc áp dụng hình thức xử phạt này không chỉ nhằm mục đích răn đe mà còn tạo cơ hội cho người vi phạm nhận thức rõ hơn về trách nhiệm của mình.
Để thực hiện chỉ đạo này, các bộ, ngành liên quan sẽ tiến hành rà soát và tham mưu cho Chính phủ đưa quy định xử phạt bằng lao động công ích vào dự thảo sửa đổi Luật Xử lý vi phạm hành chính, trình Quốc hội xem xét. Mục tiêu là bổ sung thêm một lựa chọn xử phạt bên cạnh hình thức phạt tiền, vốn đã được áp dụng phổ biến trong nhiều năm qua. Chính phủ hy vọng rằng việc áp dụng lao động công ích sẽ góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông.
Công nhân vệ sinh dọn rác ở khu đô thị Thủ Thiêm, TP Thủ Đức, 5/2022. Ảnh: Quỳnh Trần
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã áp dụng hình thức lao động công ích như một phương án thay thế cho việc phạt tiền hoặc kết hợp với phạt tiền. Người vi phạm có thể phải tham gia vào các hoạt động như dọn dẹp vệ sinh đường phố, hỗ trợ tại các trung tâm cộng đồng hoặc làm việc tại các cơ sở công ích trong một khoảng thời gian nhất định.
Chẳng hạn, tại Singapore, những người xả rác bừa bãi có thể bị buộc tham gia dọn dẹp rác tại các khu vực công cộng. Ở Mỹ, một số bang cho phép chuyển đổi tiền phạt giao thông nhẹ sang giờ lao động công ích, như dọn dẹp công viên, trường học hoặc hỗ trợ các kho thực phẩm cộng đồng. Thậm chí, tại Thái Lan, Đài Loan hay Kenya, hình thức phạt này còn nghiêm khắc hơn, khi những tài xế say rượu có thể bị buộc dọn dẹp nhà xác.
Hiện tại, vẫn chưa có quy định cụ thể về việc lao động công ích sẽ áp dụng cho nhóm hành vi nào và thời gian thực hiện là bao lâu. Những nội dung này sẽ được nghiên cứu và đề xuất trong quá trình sửa đổi luật để đảm bảo tính khả thi và phù hợp với thực tiễn.
Nghị định 100/2019 và Nghị định 168/2024 được coi là những công cụ hiệu quả để điều chỉnh hành vi của người lái xe, với mức phạt cho các lỗi giao thông tăng mạnh, đặc biệt là đối với tài xế có nồng độ cồn khi lái xe hoặc vượt đèn đỏ. Tuy nhiên, sau những đợt ra quân xử lý mạnh mẽ của lực lượng chức năng, tình trạng vi phạm nghiêm trọng lại có dấu hiệu gia tăng, như đi ngược chiều trên cao tốc, vượt đèn đỏ hay lái xe trong tình trạng say xỉn, dẫn đến nhiều vụ tai nạn thương tâm.
Hồ Tân