Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gay gắt trong ngành công nghiệp ô tô điện, hai hãng xe lớn của Nhật Bản đã quyết định hủy bỏ dự án nhà máy pin xe điện đầu tiên tại quê hương mình. Điều này không chỉ làm suy yếu nỗ lực đảm bảo nguồn cung pin trong nước mà còn đặt ra nhiều câu hỏi về tương lai của ngành công nghiệp ô tô Nhật Bản.
Nissan đã ký kết thỏa thuận hợp tác với chính quyền địa phương vào tháng 1 để triển khai dự án nhà máy pin xe điện. Tuy nhiên, chỉ sau một thời gian ngắn, hãng đã quyết định từ bỏ kế hoạch này do tình hình tài chính không khả quan. Họ cho biết cần phải “xem xét lại số tiền đầu tư” để đảm bảo tính khả thi của các dự án trong tương lai.
Pin xe điện hiện chiếm khoảng 30% tổng chi phí sản xuất, do đó, việc sản xuất pin trong nước là rất quan trọng để các mẫu xe có thể cạnh tranh về giá cả. Nissan đã dự định sản xuất loại pin LFP tại nhà máy này, với mục tiêu lắp đặt cho các dòng xe điện cỡ nhỏ từ năm tài chính 2028. Loại pin này có chi phí sản xuất thấp hơn khoảng 30% so với các loại pin tiêu chuẩn khác, điều này sẽ giúp giảm giá thành sản phẩm.
Với khoản đầu tư dự kiến lên tới 153,3 tỷ yen (tương đương 1,06 tỷ USD), Nissan đã nhận được sự hỗ trợ từ Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản (METI) với khoản trợ cấp tối đa 55,7 tỷ yen. Tuy nhiên, sự suy giảm lợi nhuận đã khiến hãng không còn khả năng tài chính để thực hiện kế hoạch này, dẫn đến quyết định hủy bỏ.
Trước đó, vào đầu mùa xuân năm nay, Toyota cũng đã hoãn lại việc xây dựng cơ sở sản xuất pin cho các mẫu xe điện thế hệ tiếp theo. Những động thái này không chỉ ảnh hưởng đến chiến lược phát triển của các nhà sản xuất ô tô mà còn làm giảm đi tham vọng phát triển mạng lưới cung cấp pin trong nước của Nhật Bản.
METI đã đặt ra mục tiêu tăng công suất sản xuất pin của Nhật Bản lên 150 GWh mỗi năm vào năm 2030. Bộ này đã phê duyệt trợ cấp cho khoảng 30 dự án, bao gồm cả sản xuất phụ tùng và vật liệu. Tuy nhiên, việc hủy bỏ dự án của Nissan sẽ khiến mục tiêu này trở nên khó khăn hơn bao giờ hết.
Chi nhánh sản xuất pin của một công ty lớn khác dự kiến sẽ bắt đầu cung cấp pin cho các hãng xe như Subaru và Mazda vào năm 2027. Họ đã lên kế hoạch đầu tư tổng cộng 463 tỷ yen vào việc xây dựng nhà máy sản xuất pin tại Nhật Bản, dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm tài chính 2028. Tuy nhiên, với việc Nissan và Toyota đang xem xét lại các dự án của mình, khả năng thực hiện kế hoạch này của Subaru cũng đang bị đặt dấu hỏi.
Nhật Bản từng là một trong những quốc gia dẫn đầu trong lĩnh vực sản xuất pin ô tô, với những mẫu xe điện như i-MiEV và Leaf ra mắt sớm. Tuy nhiên, sự hợp tác giữa khu vực công và tư đã diễn ra chậm chạp, khiến Nhật Bản bị Trung Quốc vượt qua trong lĩnh vực này.
Theo báo cáo từ một tổ chức nghiên cứu tại Hàn Quốc, vào năm 2024, có tới 6 trong số 10 nhà sản xuất pin ô tô hàng đầu thế giới sẽ là của Trung Quốc, với một công ty dẫn đầu thị trường trong suốt 8 năm liên tiếp. Panasonic là cái tên duy nhất của Nhật Bản có mặt trong danh sách này, nhưng chỉ đứng ở vị trí thứ 6.
Trung Quốc hiện đang chiếm ưu thế trong lĩnh vực vật liệu pin, một lĩnh vực mà Nhật Bản từng có thế mạnh. Theo dữ liệu từ một viện nghiên cứu, vào năm 2023, các công ty Trung Quốc kiểm soát hơn 85% thị trường vật liệu cần thiết cho sản xuất pin. Sự mạnh mẽ của các công ty Trung Quốc đến từ chuỗi cung ứng hoàn chỉnh, từ khâu thu mua nguyên liệu đến sản xuất pin.
Với việc các công ty Trung Quốc đang mở rộng sản xuất và thành lập nhà máy tại châu Âu, họ đang tạo ra những mẫu xe điện giá rẻ, làm thay đổi cục diện thị trường toàn cầu. Hơn nữa, một công ty lớn của Trung Quốc cũng đã bắt đầu bán xe điện tại Nhật Bản và dự kiến sẽ thâm nhập vào thị trường xe nhỏ của nước này trong thời gian tới.
Mỹ Anh (theo Nikkei)